W sierpniu 2008 roku kontynuowano badania wykopaliskowe średniowiecznego założenia obronnego w Pniu. Badaniami kierował prof. Dariusz Poliński przy współpracy dra Andrzeja Janowskiego i mgra Aleksandra Piaseckiego. Ponadto w skład ekspedycji wchodziła grupa studentów archeologii. Prace finansował Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Celem tegorocznych badań była weryfikacja hipotezy dotyczącej fasady głównej budynku prokuratora krzyżackiego oraz próba lokalizacji wejścia i ewentualnej dobudówki. Zamierzano także sprawdzić charakter nawarstwień kulturowych na zachodnim „przedzamczu/podgrodziu” i w fosie w okolicy wjazdu na kopiec.

            Założono dwa wykopy badawcze o łącznej powierzchni 33 m²; jeden wykop (5 x 5 m) zlokalizowano w południowej części plateau „stożka”, natomiast drugi (4 x 2 m) usytuowano w zachodniej części stanowiska, na styku nasypu kopca i zachodniego „przedzamcza/podgrodzia” (majdan grodu wczesnośredniowiecznego). W fosie wykonano serię 12 odwiertów. W obydwu tegorocznych wykopach stwierdzono występowanie nawarstwień kulturowych zarówno z wczesnego jak i późnego średniowiecza o całkowitej miąższości do 3,3-3,5 m. W wykopie na „stożku” odsłonięto pozostałości drewnianej budowli mieszkalno-obronnej krzyżackiego prokuratora. Zaobserwowano dwa ciągi słupów dębowych stanowiących przygotowanie fundamentowania, wykorzystane przy posadowieniu tej budowli oraz nawarstwienia nasypu kopca, na którym ją zlokalizowano. Nie stwierdzono śladów istnienia podpiwniczonej dobudówki, dodatkowego wzmocnienia fasady południowej krzyżackiego budynku, a także śladów wejścia. Poniżej nawarstwień z późnego średniowiecza zalegały pozostałości wczesnośredniowiecznego wału grodowego, wykonanego w konstrukcji przekładkowej z elementami kamiennymi. Z kolei w wykopie zlokalizowanym w zachodniej części stanowiska znajdowały się nawarstwienia, które można łączyć z późnośredniowieczną fazą założenia obronnego w Pniu (najprawdopodobniej pozostałości po zabudowie mieszkalno-gospodarczej oraz niwelacji terenu). Poniżej zaś zaobserwowano nawarstwienia z okresu wczesnego średniowiecza (zapewne pozostałość po zabudowie grodu wczesnośredniowiecznego). Sytuacja stratygraficzna stwierdzona w fosie może wskazywać na istnienie dwóch faz jej funkcjonowania. Można sądzić, że fosa broniąca grodu wczesnośredniowiecznego musiała zostać zmodyfikowana w związku z budową ośrodka prokuratorii Zakonu w Pniu.

W trakcie tegorocznych badań pozyskano stosunkowo bogaty materiał źródłowy. Wydobyto ponad 3,7 tysiąca fragmentów średniowiecznych naczyń ceramicznych oraz 91 fragmentów kafli garnkowych stanowiących części pieców, a także fragmenty tzw. ceramiki budowlanej, w tym dachówki średniowieczne (typu mnich-mniszka). Znaleziono również ponad 2 tysiące kości zwierzęcych. Wśród tzw. materiałów wydzielonych znalazło się ogółem 138 przedmiotów, w tym zabytki żelazne (elementy uzbrojenia i oporządzenia jeździeckiego, narzędzia i elementy konstrukcyjne związane przede wszystkim z krzyżackim obiektem mieszkalno-obronnym na kopcu), m. in. groty bełtów, podkowa, noże, igły, haczyk i okucie. Pozostałą część materiałów wydzielonych stanowią przedmioty metalowe (m. in. srebrne monety, ostroga, haftka i ciężarek), z poroża i kości (m. in. oprawka i szydła), z kamienia (m. in. przęślik) oraz z gliny (przęśliki) i szkła (nieokreślone).

            Badania na średniowiecznym założeniu obronnym w Pniu powinny być kontynuowane. Ukończono już etap badań wykopaliskowych na kopcu, jednakże dalsze badania konieczne są w zachodniej części stanowiska (zachodnie podgrodzie/przedzamcze twierdzy prokuratorskiej). Na tym obszarze znajdują się także pozostałości po zabudowie grodu wczesnośredniowiecznego oraz być może dalsze ślady osadnictwa związanego z najstarszą falą Słowian na Pomorzu. 

                                                                                              Dariusz Poliński